2.
ניו־יאָרק, 6טן מײַ, 1906

ליבער ברענער,

צו שרײַבן אײַך האָב איך אַ סך, און איך װען איך האָב אַ סך, האָב איך גאָרנישט. גיט אַן עצה.
    װעגן מײַנע געשעפֿטן בתּכלית־הקיצור: קײן שטעלע דערװײַל נישטאָ. פֿון נומ' 37 „צײַטגײַסט“ װעלן זיך אָנהײבן דרוקן מײַנע זאַכלעך, אַ גאַנצע סעריע, „אויפֿן ים“. לעזט און שרײַבט אײַער מײנונג. צו לעבן דערפֿון איז אוממעגלעך. מײַן מוטער איז דערװײַלע אין פֿילאַדעלפֿיע.
    דער „אידישער קעמפּפֿער“ האָט מיר געמאַכט אַ װאַרעמען און באַשײדענעם ברוך־הבאָ. אַ דאַנק אים דערפֿאַר. עליאַשעװ האָט מיר דורך אים װידער געשיקט אַ גרוס, צװישן אַנדערע. אים איז געפֿעלן צו קרוינען מיך מיטן נאָמען: „דער פֿאַראומערטער נאָרװעגער אין דער ייִדישער ליטעראַטור“, אײן גאָט דער לעבעדיקער װײסט, פֿאַר װאָס! מעשׂה־שׂטן, דאַרף זיך טרעפֿן, אַז אין מײַן צװײטער סקיצע פֿון דער סעריע „אויפֿן ים“ זאָל איך אַרויספֿירן אַ נאָרװעגער. געװיס װעלן שׂונאים זאָגן: דער נאָמען איז אים געפֿעלן.
    „אָבער דער עיקר, דער עיקר! — שרײַט איר — װאָס איז אַמעריקע?…“
    המ… מײַן ליבער ייִד, װאָס זאָל איך אײַך זאָגן?… אַװדאי נישט דאָס, װאָס זי װאָלט געדאַרפֿט צו זײַן, אָבער דאָך — אַ ייִדיש לעבן איז דאָ פֿאַראַן, און דאָ קאָן מען אויפֿטאָן און איך בין איבערצײַגט, מען װעט אויפֿטאָן. נאָר — דאָ קומט אַ טיפֿער געדאַנק, אויפֿמערקזאַם! ייִדן דאַרפֿן אַן אײגענע הײם… יאָ.
    באַקענט זיך מיט זשיטלאָװסקי. אַ גאַנץ קלוג ייִדל און, דוכט זיך, אַ װוילער. איך הײב אים אָן ליב צו האָבן. קאַהאַן — אים קען איך נאָך גאַנץ װײניק. בײַ אַנדערע בין איך נאָך נישט געװען.
    מילא, אַ סוף, אָבער — װאָס טוט איר? איך גלויב, אַז איר װײסט נישט, װי אַזוי איך װאָלט אײַך געװאָלט האָבן דאָ, און נישט נאָר פֿון אײַערט װעגן, נאָר טאַקע פּשוט פֿון מײַנעט װעגן. װאָס קלערט איר טאָן? אַרויס אַ נײַ ביכל „המעורר“, און איך װאַרט שוין דערויף זײער אומגעדולדיק, גאָר נישט מעשׂה זשאַרגאָניסט. דערצו, זע איך, װעט אין גיכן דערשײַנען אײַערס אַ „לא כלום“. װאָס איז דאָס? נאָר װאָס אָנגעשריבן? װעט דער „המעורר“ לעבן? הכּלל, לאָזט זיך הערן!
    האָט איר עפּעס דערהאַלטן געלט פֿאַר מיר פֿון װאַרשע? מאַרמאָר האָט אײַך אַרויסגעשיקט 25 שילינג. יאָ, דאָרט דרוקט זיך אײַער, „אין הויף“. מיט דער איבערזעצונג בין איך נישט צופֿרידן. מסתּמא איר אויך נישט.
    די בעסטע בלעטער זענען „דאָס פֿאָלק“ און „דער אידישער קעמפּפֿער“. „דאָס אידישע פֿאָלק“ איז, אַ פּנים, ניפֿטר געװאָרן. אַ ביטערער קאַלאַמבור!
    הערט אַ מעשׂה: געװען אײן מאָל אין טעאַטער, געזען גאָרדינס „שחיטה“. װאָס זאָל איך אײַך זאָגן? חסרונות אָן שיעור. אָבער — מיר האָבן דאָך אַ טעאַטער, אַ טעאַטער, װאָס איז פֿולשטענדיק װערט דעם נאָמען! כ׳האָב דאָס נישט דערװאַרט און זיך געװוּנטשן, מיר זאָלן האָבן אַזוינס אין צװאַנציק יאָר אַרום, און מיט אַ מאָל… איר װעט גלויבן? איך האָב געװײנט פֿאַר פֿרײד און לסוף בין איך אַװעקגעגאַנגען אַ צעשרויפֿטער, אַ קראַנקער פֿון אויפֿרעגונג. דער באַקאַנטער, װאָס איז מיט מיר געגאַנגען, האָט מיך אָנגעקוקט אַ ביסל װי אַ משוגענעם. איר זאָלט פֿון מיר נישט לאַכן, װאָס איך בין אַזוי סענטימענטאַל, נאָר איך האָב, אַ פּנים, שטאַרק ליב ייִדן. איך װעל בעסער איבעררײַסן: איך רעד שוין נאַרישקײטן.
    דאָך, מײן איך, אַז װוינען שטענדיק װעל איך דאָ נישט. כ׳װעל אָפּזײַן עטלעכע יאָר און פֿאָרן ערגעץ אַנדערש װוּ. איך קאָן נישט אײַנזיצן אויף אײן אָרט.
    מיר טוט לײד, װאָס איך האָב אײַך ענג געמאַכט אין געלט, נאָר װאָס קאָן איך העלפֿן? נישט גוט.
    אָנגעשריבן אַ קאַרטל צו הלל צײטלינען, זיך אָנגעטשעפּעט אין דער פֿאָטאָגראַפֿיע. דוכט זיך ער װעט נישט ברוגז זײַן פֿאַר מײַן „קריכן“ צו אים, אַ?
    אפֿשר דאַרף איך נאָך עפּעס שרײַבן נאָר איך געדענק אָסור נישט. מײַן קאָפּ איז מיר אַ ביסל פֿאַרשלאָגן. װאָס טוט מען מיט זיך?… האָט קײן פֿאַראיבל נישט. שרײַבט, ליבער ברענער, איר װעט מיך דערפֿרײען.
 
אײַער ל. שאַפּיראָ
 L. Shapiro, c/o Mr. Gubich,
197 Eldridge str., New-York.
(בײַ מיסטער גוביטשן, 197 עלדרידזש סטר׳).

איך גריס הערן נאַראָדיצקי און זײַן „װילדע ציג“, װי איר רופֿט זײַן מײדעלע מיט די מסוכּנע, טײַװלשע אײגלעך.